Pijler 5: Natuur en milieu

Wat willen we bereiken?

Doelstelling(en):

In het Programma duurzaamheid gemeente Tynaarlo 2020-2030 zijn onderstaande doelstellingen geformuleerd voor deze pijler.

In 2030 zijn de gronden rondom het gemeentelijk vastgoed van de gemeente Tynaarlo (gedeeltelijk) klimaatadaptief en natuurlijk ingericht.
In 2030 heeft gemeente Tynaarlo in alle dorpen stappen gemaakt op gebied van klimaatadaptatie, en zijn alle nieuwbouwwijken en minimaal vier bestaande wijken klimaatbestendig ingericht.
In 2030 zijn de schoolpleinen van de basisscholen (gedeeltelijk) klimaatadaptief en natuurlijk ingericht.
In 2030 werkt 25% van de agrarische bedrijven planmatig aan verbetering van de biodiversiteit en landschapskwaliteit.

Waar staan we?

Het aantal gemeentelijke gronden, schoolpleinen en wijken en dorpen dat klimaatadaptief is ingericht, is nog niet goed in beeld. Ook is nog niet bekend hoeveel agrarische bedrijven er zijn die planmatig werken aan verbetering van de biodiversiteit en landschapskwaliteit.
Er zijn al wijken klimaatadaptief ingericht zoals Groote Veen in Eelde en onlangs de nieuwe wijk Vries-Zuid. We zijn bezig met de planontwikkeling van de wijk Laarhove in Zuidlaren waar ook klimaatadaptief gebouwd gaat worden. Op gemeentegrond zijn al op veel plekken wadi’s en natuurvriendelijke oevers aangelegd.
Er is in 2025 aan de hand van de Maatlat Groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving een klimaatscan gemaakt van schoolpleinen. Hierin zijn de maatregelen benoemd om schoolpleinen klimaatrobuust te maken.
Het streven is om de voortgang op deze ambitie cijfermatig te monitoren. Zodra deze informatie beschikbaar is, wordt dit opgenomen in de monitor.

Lopende en geplande projecten

Stresstesten en Regionale Adaptiestrategie: In de stresstesten worden gebieden die door veranderingen van het klimaat kwetsbaar zijn voor wateroverlast, hitte, droogte en overstroming in kaart gebracht. De uitkomsten van de stresstest en dialogen zijn de input voor de Regionale Adaptiestrategie (RAS). De RAS zorgt ervoor dat de Regio Groningen en Kop van Drenthe, waar Tynaarlo onder valt, in de toekomst klimaatbestendig is. De RAS was de basis voor het opstellen van de Lokale Adaptatie Strategie (LAS) van de gemeente Tynaarlo. In de LAS wordt beschreven hoe de gemeente Tynaarlo gaat werken aan een klimaatadaptieve gemeente in 2030.
In 2025 is het Systeemplan Stedelijk Water opgesteld. Dit is een doorrekening van het gemeentelijk riool- en oppervlaktewaterstelsel, inclusief afstroming via het maaiveld. Deze berekening vormt een verfijning van de stresstest wateroverlast uit 2020. Op basis van het SSW zullen concrete maatregelen in beeld worden gebracht, die vanaf 2026 in het water- en rioleringsprogramma worden opgenomen.
In september 2024 is de lokale uitvoeringsagenda (LUA) door de gemeenteraad vastgesteld en in 2025 is de uitvoering van start gegaan. De LUA richt zich op een gemeente brede aanpak van klimaatverandering, breder dan alleen het gemeentelijk areaal. Deze aanpak richt zich sterk op lokale initiatieven en stakeholders, zoals scholen, instellingen, bedrijven en wijk- en buurtverenigingen. Ook is er al aansluiting bij particuliere initiatieven, zoals zelfoogsttuinen en voedselbossen.
Infiltratiesystemen en loskoppelen regenpijpen: Bij vervanging van riolering en de aanleg van nieuwe wegen/wijken, worden regelmatig infiltratiesystemen ingebouwd, bijvoorbeeld wateropslag onder verharding of wadi’s. Dit kan alleen als de bodem daarvoor geschikt is. In veel gevallen krijgen bewoners het aanbod om de regenpijp af te laten koppelen.
Maatlat Groene Klimaatadaptieve gebouwde omgeving: Klimaatadaptatie en biodiversiteit zijn sterk met elkaar verweven. Maatregelen voor het ene dienen meestal ook het andere. Vandaar dat de gemeente nu (na vaststelling van de LUA) de Maatlat Groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving is gaan toepassen bij ruimtelijke ontwikkeling. Deze door het Rijk ontwikkelde methodiek werpt al vruchten af bij de eerst ontwikkelingen waar hij binnen de gemeente is toegepast.
Maatregelen water- en rioleringssysteem: Nadat in eerdere jaren vooral droogte tot nieuwe problemen leidde, waren eind 2023 en begin 2024 extreem nat. Deze periode heeft een aantal zwakke punten in het water- en rioleringssysteem blootgelegd. Ook is er redelijk veel overlast geweest door hoogwater, ondergelopen tuinen en volle kruipruimtes. Het toont aan dat alle weersextremen de gemeente voor nieuwe uitdagingen stelt. Op 6 locaties in verschillende kernen zijn in 2024/2025 maatregelen uitgevoerd. In Vries, Zeijen, Zuidlaren, Eelde en Midlaren zijn maatregelen uitgevoerd ter beperking van wateroverlast.
Subsidieregeling klimaatmaatregelen: In het najaar van 2025 is de subsidieregeling voor particuliere klimaatmaatregelen van start gegaan.
Klimaatweek: De gemeente Tynaarlo is Klimaatsupporter van de Nationale Klimaatweek. Door middel van een divers programma wil de gemeente Tynaarlo de bewustwording van inwoners bevorderen. Ook in 2025 is de gemeente Tynaarlo Klimaatsupporter en biedt de gemeente de inwoners een programma aan tijdens de Klimaatweek. Er is in 2025 een Kinderburgemeester gekozen, welke tijdens haar jaar van ‘aanstelling’ ook een aantal klimaatzaken en -activiteiten onder de aandacht zal brengen.
Operatie Steenbreek: De gemeente Tynaarlo is deelnemer van het landelijk initiatief ‘Operatie Steenbreek’. Met het oog op klimaatverandering informeren wij inwoners en ondernemers over het belang om tuinen, buitenruimte en leefomgeving zoveel mogelijk te vergroenen en klimaatadaptief in te richten. Dat geldt ook voor de gemeentelijke openbare ruimte en schoolpleinen. In 2025 gaan we mee doen aan het Nederlands Kampioenschap tegelwippen.
Klimaatscan basisscholen: Er is een klimaatscan van alle basisscholen gemaakt op basis waarvan aanvullende klimaatadatieve maatregelen worden ontwikkeld. Deze komen in 2026 en daaropvolgende jaren tot uitvoering. In 2026 volgt een klimaatscan van de bedrijventerreinen. Daarin wordt onderzocht of een integrale aanpak van klimaat en energie mogelijk is, mogelijk in combinatie met revitalisatiemaatregelen.
Junior Klimaatcoach: Het project Junior Klimaatcoach is in 2025 van start gegaan, er hebben 175 basisschoolleerlingen aan meegedaan. Dit bewustwordingsproject wordt in 2026 vervolgd.
Eind 2025 start het 3-jarige project Tuinrangers, in samenwerking met IVN en stichting Steenbreek.
De website duurzaam Tynaarlo wordt ook gebruikt voor informatie over klimaatadaptatie in de gemeente. Hierop vinden inwoners informatie en worden actuele projecten toegelicht.
Voedselbossen: In de gemeente zijn er enkele initiatieven voor voedselbossen actief en in voorbereiding.
Samenwerking Klimatorium Nederland: In 2025 is door inwoners van onze gemeente het Klimatorium Nederland opgericht. Samen met deze nieuwe partner is het project ‘Water in en om het huis’ ontwikkeld, dat in 2025 en 2026 wordt uitgevoerd. Hiermee willen we particulieren en bewonersgroepen stimuleren tot klimaatadaptief gedrag en het nemen van klimaatmaatregelen.
Boermarke: Boermarke Zeijen werkt sinds 2019 samen aan een circulair landbouwsysteem. De groep boeren wil een grotendeels zelfvoorzienend landbouwsysteem opzetten. Verder experimenteren leden van de Boermarke met vergroeningsmaatregelen om de biodiversiteit te verbeteren.
Programma Natuurlijk Platteland: Vanuit het Programma Natuurlijk Platteland wordt sinds 2016, samen met gebiedspartners zoals waterschappen, natuurorganisaties en de provincie gewerkt aan een vitaal platteland. Dit doen we onder meer door de landschappelijke kwaliteiten te behouden en te versterken, de biodiversiteit te vergroten en een klimaat robuuste leefomgeving voor mens, dier en plant te creëren. Zo is het project Noordma inmiddels uitgevoerd en gereed, wordt voor het project Polder Oosterland-Lappenvoort op dit moment een inrichtingsplan opgesteld en is het planologische traject voor het project Roodzanden inmiddels afgerond. De uitvoering hiervan start naar verwachting in het najaar van 2025. In de Hunze is gestart met het ontwikkelproces voor het project Cluster Noordelijk N33. De ontwikkeling van Tusschenwater-Zuid maakt hier deel vanuit. Ook is er begonnen met het ontwikkelproces voor het interprovinciaal (deel)project Wolfsbarge/Semslinie ten noorden van de Groeve.
Drents Programma Landelijk Gebied (DPLG): Dit programma bevat een integrale aanpak voor de opgaven van stikstof, natuur, water en klimaat in onze leefomgeving. Naast het herstellen van de natuur moet ook de vitaliteit, de leefbaarheid en het sociaaleconomisch perspectief van Drenthe worden behouden of verbeterd. Op gebiedsniveau wordt met alle gebiedspartners zoals de waterschappen, de provincie, de gemeenten, natuurbeheerders, landbouw- en andere belangenorganisaties samengewerkt aan het gebiedsplan en de implementatie hiervan op lokaal niveau. Onderwerpen als natuurinclusieve landbouw, natuurontwikkeling en biodiversiteit spelen daarin een belangrijke rol. De uitvoering brengt ook CO2-reductie met zich mee door maatregelen als vernatting van veengebieden en de versterking van groenstructuren. Door onder andere de val van het kabinet is er echter weer een nieuwe periode van onduidelijkheid ontstaan. Voor de provincie reden tot herijking van de provinciale aanpak in het landelijk gebied. Onder een nieuwe titel Toekomstgericht Landelijk Gebied Drenthe (TLGD) gaat de provincie toch verder met de uitwerking van bovengenoemde extra wettelijk opgaven tot en met 2030 die een aanvulling vormen op het bestaande beleid. De omvang en uitvoering van het programma, is echter mede afhankelijk van de beschikbare Rijksfinanciering.
Extra bosuitbreiding/voedselbossen: De Drentse Bomen- en Bossenstrategie is door Provinciale Staten vastgesteld in 2022 en wordt opgenomen in het TLGD. In Drenthe is de ambitie om in 2030 3.700 hectare bos aangeplant te hebben. In de gemeente zijn er enkele initiatieven voor (particuliere) bosuitbreiding in voorbereiding.
Bevorderen biodiversiteit: In 2021 is het beleidsplan ‘bevorderen biodiversiteit in de gemeentelijke openbare ruimte’ vastgesteld. Daarmee is structureel € 35.000,- beschikbaar gesteld voor de uitvoering. Afgelopen jaren zijn op meerdere locaties diverse werkzaamheden uitgevoerd. Van nieuwe aanleg tot gewijzigd beheer. Met name in het buitengebied en de grotere groenzones in de kernen. Komende jaren gaan we door met plannen maken om de openbare ruimte vriendelijker te maken voor flora en fauna. De aandacht verschuift nu meer naar de woonstraten om daar biodiversiteit te vergroten. Deze locaties vragen eerst afstemming met de bewoners en vergen dus meer tijd. De maatregelen zijn o.a. aanpassingen in het maaibeheer, gefaseerd uitvoeren van onderhoudswerkzaamheden, inzaaien van inheemse bloemenmengsels, aanplanten van inheemse beplanting en het aanleggen van natuurvriendelijke oevers. Bij het opstellen van nieuwe onderhoudscontracten is en wordt extra aandacht gegeven aan de voorgestelde beheermaatregelen ter bevordering van de biodiversiteit zoals beschreven in het beleidsplan. Naast het beleidsplan wordt biodiversiteit ook gestimuleerd vanuit de LUA. Waar het beleidsplan vooral focust op gemeentegrond, kijkt de LUA ook naar het bevorderen van particuliere initiatieven.