05 Pijler 2: Woningen en gebouwen

Doelstelling(en):

In het Programma duurzaamheid gemeente Tynaarlo 2020-2030 zijn onderstaande doelstellingen geformuleerd voor deze pijler. 

• In 2030 zijn de eerste wijken binnen gemeente Tynaarlo verduurzaamd en van het aardgas af.

• In 2030 voldoet het commercieel en maatschappelijk vastgoed in de gemeente Tynaarlo aan de landelijke energieprestatie-doelen en zijn diverse gebouwen in Tynaarlo van het aardgas af. 

% aardgasvrije woningen en dorpen/wijken

• In 2021 werd 1,7% van de woningen in de gemeente Tynaarlo verwarmd zonder gasverbruik. Dit komt neer op circa 250 woningen. 
• Er zijn nog geen dorpen/wijken die volledig aardgasvrij zijn.
• Figuur 12 toont de ontwikkeling van het percentage aardgasvrije woningen en wijken in de gemeente Tynaarlo. 

Landelijke energieprestatiedoelen: label C verplichting kantoren 

• Kantoorgebouwen groter dan 100 m2 moeten vanaf 2023 volgens de wet energielabel C of hoger hebben. De verplichting geldt niet als de gebruiksoppervlakte van kantoorfuncties minder dan de helft is van de totale gebruiksoppervlakte van een gebouw.
• Uit getallen van RVO blijkt dat er 91 gebouwen in de gemeente moeten voldoen aan deze verplichting. In 2023 hadden 42 kantoren een vastgesteld energielabel C of hoger. Negen kantoren voldoen in ieder geval nog niet aan de wet met een energielabel D of lager. Van een groot deel van de kantoren in de gemeente (39) is het energielabel nog niet bekend.
• Figuur 13 toont de labelverdeling van kantoren van 2018 t/m 2023. 

Landelijke energieprestatiedoelen: Activiteitenbesluit milieubeheer

• Bedrijven en instellingen die per jaar meer dan 50.000 kWh elektriciteit en/of 25.000 m³ aardgas verbruiken, zijn op grond van het Activiteitenbesluit milieubeheer verplicht om energiebesparende maatregelen te nemen met een terugverdientijd van 5 jaar of minder. Dit is de energiebesparingsplicht.
• Per 1 juli 2019 is er ook de informatieplicht energiebesparing. Dit betekent dat bedrijven en instellingen die vallen onder de energiebesparingsplicht zelf moeten rapporteren welke energiebesparende maatregelen zij hebben uitgevoerd.
• Uit cijfers van de RUD Drenthe blijkt dat circa 90 bedrijven in de gemeente Tynaarlo moeten voldoen aan de energiebesparingsplicht. De schatting van de RUD Drenthe is dat circa 30 bedrijven nog niet aan de informatieplicht hebben voldaan. Daar komen afhankelijk van hun verbruik nog een 24 tal type C bedrijven bij door een wijziging in de wetgeving. Na 1 juli 2023 vallen type C bedrijven ook onder de algemene regels met betrekking tot het onderdeel energie. Tot nu toe zijn 22 bedrijven van de 90 bezocht. Er zijn op dit moment geen last onder dwangsom trajecten uitgezet.

Aardgasloze gebouwen

• Een aantal gebouwen in Tynaarlo is aardgasloos. Het gaat bijvoorbeeld om sporthal Groote Veen in Eelde, een gymzaal in Tynaarlo en een nieuw bedrijfspand in Eelde. Daarnaast zijn 2 zwembaden aardgasloos, het gaat om Lemferdinge in Paterswolde en De Leemdobben in Vries. Verder staan er vijf aardgasloze gebouwen op de planning om gebouwd te worden. Het gaat hierbij om een Integraal Kindcentrum, een basisschool, een brandweerpost (allen te Zuidlaren), een brandweerkazerne (Vries), en een kantoor met bedrijfshal (Tynaarlo).

Aardgasverbruik gebouwde omgeving

• Het aardgasverbruik in de gebouwde omgeving heeft een aandeel van 39% in het totale energiegebruik van de gemeente Tynaarlo. In 2021 bedroeg het aardgasverbruik 32 miljoen m3.
• In de periode 2010 t/m 2021 is het aardgasgebruik in de gebouwde omgeving met 9 miljoen m3 gedaald. Dit komt neer op een afname van 22%. 
• In de publieke dienstverlening is het aardgasverbruik in 2021 met 47% afgenomen sinds 2010 en in de commerciële dienstverlening met 29%. Het aardgasgebruik in woningen is het minst hard gedaald (-14%).
• Figuur 14 toont de ontwikkeling van het aardgasverbruik in de gebouwde omgeving in de gemeente Tynaarlo.

• Transitievisie Warmte: In het Klimaatakkoord is afgesproken dat gemeenten een Transitievisie Warmte opstellen. De Transitievisie Warmte is een plan voor de overstap van aardgas naar duurzame warmte. Er is in 2021 en 2022 samengewerkt met belanghebbenden, inwoners en een klankbordgroep om deze visie op te stellen en de visie is in juni 2022 door de raad vastgesteld. In de eerste Transitievisie Warmte staat vooral energiebesparing centraal, met als isoleren als eerste belangrijke stap. De focus voor de komende jaren ligt vooral op het helder informeren en begeleiden van inwoners om in actie te komen. De gemeente Tynaarlo wil ook aansluiten bij de inzet van lokale initiatieven (de lokale kracht), die gericht is op energiebesparing en verduurzaming. Voor 2030 zijn er geen wijken aangewezen om van het aardgas af te gaan, omdat het op wijkniveau nog niet realistisch, haalbaar en betaalbaar is voor vele inwoners.
• Drents Energieloket: De gemeente Tynaarlo helpt inwoners en organisaties om stappen te zetten naar verduurzaming van hun woning. Daarvoor wordt in Drenthe door de gemeenten en provincie onder meer samengewerkt binnen het Drents Energieloket. Daar kunnen inwoners terecht voor onafhankelijk advies over maatregelen en financiering.
• Ondersteunen bewonersinitiatieven (lokale kracht): Er zijn verschillende bewonersinitiatieven gericht op energiebesparing en verduurzaming actief in de gemeente Tynaarlo. Zij voeren diverse activiteiten uit, voor en door (buurt)bewoners. Via de initiatieven kunnen inwoners een aanvraag doen van een warmtescan van de woning of een bezoek van een energiecoach. De initiatieven zijn o.a. Energiecoöperatie Drentse Aa (ECDA), Buurtteam Energie Zuidlaren en Buurtteam de Fledders (Vries). Ook in Midlaren en Zeegse zijn inwoners actief. Vanuit de gemeente zijn twee subsidieregelingen voor bewonersinitiatieven beschikbaar om de lokale kracht te stimuleren, de regeling ondersteuning bewonersinitiatieven duurzaamheid en de regeling lokale energie-initiatieven.
• Aanpak energiearmoede: De gemeente heeft via een specifieke uitkering van het Rijk budget ontvangen voor het opzetten en uitvoeren van een aanpak tegen energiearmoede. Eind 2022/begin 2023 is een wijkgerichte aanpak opgezet waarbij vrijwilligers van Energiecoöperatie Drentse Aa bij huishoudens op bezoek gaan voor energiecoach-gesprekken. De energiecoach neemt gratis energiebesparende producten mee en kan deze meteen installeren en/of aanbrengen. Eventueel samen met een energieklusser. Ook Buurtteam Energie Zuidlaren betrekt huishoudens met energiearmoede in hun aanpak. In het najaar van 2023 wordt een nieuwe impuls aan deze activiteiten gegeven.
• Drents Isolatieprogramma: De gemeente Tynaarlo werkt samen binnen het Drentse Isolatieprogramma, waarbij woningeigenaren die een inkomen hebben tot 130% van het sociaal minimum, in aanmerking komen voor subsidie voor het aanbrengen van spouwmuur- en vloerisolatie. Ook wordt er samengewerkt in het project Fixteam Drenthe, waarbij mobiele klusteams de wijken en dorpen intrekken om bij mensen thuis energiebesparende maatregelen aan te brengen.
• Flexteam warmte: Regionaal is een Flexteam Warmte Drenthe opgezet dat als uitvoerend ondersteuningsteam met gemeenten en voor de inwoners in de wijken, dorpen en buurten aan de slag kan gaan met uitvoeringsplannen en projecten. Dit team is in het leven geroepen door de Drentse gemeenten, de provincie Drenthe en de Vereniging Drentse Gemeenten.
• Meerjaren duurzaamheidsplanning gemeentelijke gebouwen: In de Meerjaren duurzaamheidsplanning gemeentelijke gebouwen staan de duurzaamheidsambities voor de eigen gemeentelijke gebouwen (die de gemeente Tynaarlo exploiteert) en voor de gebouwen waarvoor gemeente Tynaarlo nog moet bepalen of deze duurzaam geëxploiteerd worden of actief wordt afgestoten. De meerjaren duurzaamheidsplanning gemeentelijke gebouwen is vastgesteld in 2020. In 2023 is het vervangen van oude lichtbronnen door LED in de gemeentelijke gebouwen nagenoeg afgerond op de MFA’s na. Bij de MFA’s worden de LED lichtbronnen samen met de zonnepanelen ingepland. Voor het aanbrengen van zonnepanelen op verschillende gebouwen wordt het aantal panelen en de draagkracht van de constructie bepaald en de bijbehorende aanbestedingsdocumenten gemaakt. Voor MFA Borchkwartier en het gemeentehuis wordt het aanbrengen van zonnepanelen gecombineerd met het vervangen van de dakbedekking en het aanbrengen van een groendak (onder voorbehoud van de draagkracht).
• Energieneutrale bedrijventerreinen: Bedrijventerrein De Punt heeft in maart 2023 een eigen ondernemersvereniging opgericht. Dit is een gevolg geweest van deelname van het bedrijventerrein aan het pilotproject 'energieneutrale bedrijventerreinen 2035' van provincie Drenthe. De Punt was één van de vier pilotlocaties in de provincie Drenthe. De oprichting van Ondernemersvereniging De Punt gaat helpen bij het toekomstbestendig en energieneutraal maken van het bedrijventerrein. Er wordt uitgewerkt met welke projecten de ondernemers gezamenlijk als eerste aan de slag gaan om concrete verduurzamingsstappen te zetten.