CO2-uitstoot

Toelichting

Klik op 'toon meer' voor achtergrondinformatie over de beschikbaarheid van gegevens, afbakening en de bronnen die zijn gebruikt voor dit onderdeel van de monitor.

Scope-1, scope-2 en scope-3 emissies

Bij het inzichtelijk maken van CO₂‐uitstoot is onderscheid te maken tussen scope-1, scope-2 en scope-3 emissies.
- Scope-1 emissies hebben betrekking op de directe uitstoot die ontstaat op het grondgebied van de gemeente Tynaarlo, bv. door de verbranding van aardgas, benzine of diesel.
- Scope-2 emissies hebben betrekking op de indirecte uitstoot die ontstaat door gebruik van elektriciteit of warmte in Tynaarlo die elders is opgewekt. Hoewel deze uitstoot feitelijk buiten de gemeentegrenzen plaatsvindt, is ook deze indirecte CO₂-uitstoot toegerekend aan de gemeente Tynaarlo.
- Scope-3 emissies hebben betrekking op de CO₂-uitstoot in de gehele levenscyclus van producten en diensten. Het inzichtelijk maken van scope-3 emissies is complex en maatwerk. De invloed van lokaal beleid op ketenemissies is bovendien zeer beperkt. Daarom worden scope-3 emissies niet inzichtelijk gemaakt in deze monitor.

Lang-cyclische en kort-cyclische CO₂‐uitstoot

CO₂ is een belangrijk broeikasgas dat bijdraagt aan klimaatverandering. CO₂‐uitstoot vindt plaats door de verbranding van fossiele brandstoffen, zoals olie, kolen en aardgas. Deze fossiele brandstoffen zijn ontstaan door geologische processen gedurende miljoenen jaren. Dit wordt daarom lang-cyclische CO₂‐uitstoot genoemd. Ook bij de verbranding van biomassa komt CO₂ vrij. Dit is echter kort-cyclische CO₂‐uitstoot, omdat biomassa enkele tientallen jaren groeit voordat het wordt verbrand of wegrot. De rol van biomassa in het energiesysteem van Tynaarlo is op dit moment beduidend kleiner dan de rol van fossiele energiedragers. Gevolg is dat ook het aandeel van kort-cyclische CO₂‐uitstoot in de totale CO₂‐uitstoot relatief klein is.

Niet-energetische CO₂‐uitstoot

Niet alle CO₂-uitstoot hangt direct samen met gebruik van fossiele energie. Er komt ook niet-energetisch CO₂ vrij, bijvoorbeeld bij stortplaatsen, in de bouw, door de zware industrie, of uit veenweidegebieden. In Tynaarlo speelt dit echter maar een kleine rol in de totale CO₂-uitstoot.

Overige broeikasgassen

Naast CO₂ zijn er ook andere broeikasgassen. Methaan is een broeikasgas dat vijfentwintig maal zo sterk is als CO₂ en lachgas een broeikasgas dat driehonderd maal zo sterk is als CO₂. Beide gassen komen voornamelijk vrij in de landbouw, maar in veel kleinere hoeveelheden dan CO₂. Ook fluorhoudende gassen (F-gassen) zijn broeikasgassen. De omvang en ontwikkeling van overige broeikasgassen is eveneens inzichtelijk gemaakt in de monitor in zogeheten CO₂-equivalenten. Hierbij worden alle broeikasgassen omgerekend naar de broeikaswerking van 1 kilogram CO₂. Deze cijfers zijn afkomstig van de Nederlandse Emissieregistratie.

Beschikbaarheid historische data

Enkel voor scope-1 emissies is de ontwikkeling van de CO₂-uitstoot op gemeenteniveau vanaf 1990 bekend. Voor scope-2 emissies zijn gegevens vanaf 2010 beschikbaar. Het is daarom niet mogelijk om de volledige CO₂-uitstoot door het gebruik van fossiele energiebronnen in de gemeente Tynaarlo vanaf 1990 inzichtelijk te maken.
De voortgang op het hoofddoel van het Programma Duurzaamheid (in 2030 een CO2-reductie van 49% en in 2050 een reductie van 95% ten opzichte van 1990) is daarom alleen gebaseerd op scope-1 emissies volgens de Nederlandse Emissieregistratie. Dit houdt in dat emissies gerelateerd aan het elektriciteitsverbruik in Tynaarlo niet in deze cijfers zijn opgenomen.
De CO₂-uitstoot die de Nederlandse Emissieregistratie publiceert is inclusief kort-cyclische CO₂‐uitstoot en niet-energetische CO₂‐uitstoot.
Alle overige cijfers over de CO₂‐uitstoot in Tynaarlo in deze monitor zijn gebaseerd op Klimaatmonitor. Deze cijfers zijn exclusief kort-cyclische CO₂‐uitstoot en niet-energetische CO₂‐uitstoot.

Voortgang CO2-doelstelling (scope 1)

In het Programma Duurzaamheid gemeente Tynaarlo 2020-2030 is het volgende hoofddoel opgenomen: In Tynaarlo realiseren we in 2030 een CO2-reductie van 49% en in 2050 een reductie van 95% ten opzichte van 1990
De directe CO₂-uitstoot (scope-1) in de gemeente Tynaarlo bedraagt 133 kton in 2019.* Sinds 1990 is de uitstoot met 16 kton afgenomen. Dit komt neer op een daling van 10%. Deze daling komt met name door een lagere uitstoot door huishoudens (-21%). De uitstoot door bedrijven en instellingen en in de mobiliteit is minder sterk gedaald (-5%).
Figuur 1 toont de ontwikkeling van de CO₂-uitstoot (scope-1) in de gemeente Tynaarlo in de periode 1990 t/m 2019.

* = Nederlandse Emissieregistratie heeft nog geen cijfers voor 2020 gepubliceerd.

Figuur 1: Ontwikkeling CO2-uitstoot (scope-1) sinds 1990

Jaar	Woningen	Bedrijven en instellingen	Mobiliteit	Ambitie (49% reductie in 2030 en 95% reductie in 2050 t.o.v. 1990)
1990	53,4	18,9	76,5
1995	59,3	30,0	89,7
2000	52,9	26,9	79,7
2005	50,7	23,1	80,3
2010	66,4	25,0	78,4
2015	45,0	19,7	74,7
2019	42,4	17,9	72,9
2030				75,9
2050				7,4

Bron: Nederlandse Emissieregistratie

Totaalbeeld (scope 1 en 2)

De CO₂-uitstoot (scope 1 en 2) veroorzaakt door het gebruik van fossiele energie op het grondgebied van de gemeente Tynaarlo bedraagt 162 kton in 2020.*
In de periode 2010 t/m 2020 is de CO₂-uitstoot met 47 kton afgenomen. Dit komt neer op een daling van 23%.
Figuur 2 toont de historische ontwikkeling van de CO₂-uitstoot en een prognose gebaseerd op de ambities voor zon op land en zon op daken.

* = Alleen voor mobiliteit zijn nog geen gegevens over 2020 beschikbaar. Om toch totaalcijfers te kunnen presenteren, is de aanname gehanteerd dat de CO₂-uitstoot door mobiliteit in 2020 hetzelfde is als in 2019.

Figuur 2: Ontwikkeling CO2-uitstoot per categorie

Jaar	Woningen	Bedrijven en instellingen	Mobiliteit	Prognose
2010	73,3	61,1	75,0
2011	70,5	61,1	75,0
2012	70,6	61,5	73,7
2013	71,4	66,0	72,3
2014	69,7	57,9	72,1
2015	68,0	59,9	72,2
2016	66,6	57,5	71,8
2017	64,6	54,8	70,7
2018	63,7	49,0	70,7
2019	60,2	37,3	70,6
2020	56,6	34,9	70,6
Prognose				150,9

Bron: Klimaatmonitor Rijkswaterstaat

Woningen (scope 1 en 2)

Het fossiele energiegebruik in woningen in de gemeente Tynaarlo leidde in 2020 tot de uitstoot van 56,6 kton CO₂. Dit komt neer op 35% van de totale CO₂-uitstoot in de gemeente Tynaarlo.
Gasgebruik zorgt voor 78% van de CO₂-uitstoot. De rest van de CO₂-uitstoot is te relateren aan het elektriciteitsgebruik en komt vrij bij de opwekking van elektriciteit.
De uitstoot is in de periode 2010 t/m 2020 met 23% gedaald (-16,7 kton). In deze periode is het aantal woningen in de gemeente Tynaarlo met circa 1.000 gegroeid. De gemiddelde uitstoot per woning is in de periode 2010 t/m 2020 met 28% gedaald. Vooral de uitstoot door elektriciteitsgebruik is gedaald. Deze daling komt vooral door een forse groei van de opwek van hernieuwbare elektriciteit, zowel in Tynaarlo als in de rest van Nederland (dit heeft geleid tot een lagere emissie per geproduceerde kWh elektriciteit). Het totale elektriciteitsgebruik is in deze periode daarnaast licht gedaald.
Figuur 3 toont de ontwikkeling van de totale CO₂-uitstoot door het energiegebruik in woningen in de periode 2010 t/m 2020. Figuur 4 toont de ontwikkeling van de gemiddelde CO₂-uitstoot per woning in deze periode.

Figuur 3: Ontwikkeling totale CO2-uitstoot woningen

Jaar	Aardgas	Elektriciteit
2010	51,9	21,4
2011	50,4	20,2
2012	49,2	21,4
2013	49,3	22,1
2014	47,6	22,1
2015	45,4	22,6
2016	45,9	20,7
2017	45,7	18,9
2018	46,0	17,7
2019	45,4	14,9
2020	44,3	12,2

Bron: Klimaatmonitor Rijkswaterstaat

Figuur 4: Ontwikkeling gemiddelde CO2-uitstoot per woning

Jaar	Aardgas	Elektriciteit
2010	3,86	1,59
2011	3,73	1,49
2012	3,62	1,58
2013	3,52	1,58
2014	3,41	1,58
2015	3,28	1,63
2016	3,29	1,49
2017	3,24	1,34
2018	3,24	1,25
2019	3,15	1,03
2020	3,06	0,84

Bron: Klimaatmonitor

Bedrijven en instellingen (scope 1 en 2)

Het fossiele energiegebruik door bedrijven en instellingen in de gemeente Tynaarlo leidde in 2020 tot de uitstoot van 34,9 kton CO₂. Dit komt neer op 22% van de totale CO₂-uitstoot in de gemeente Tynaarlo.
Dienstverlenende sectoren hebben een aandeel van 66% van de CO₂-uitstoot. Landelijk heeft de industrie het grootste aandeel in de CO₂-uitstoot van bedrijven en instellingen (excl. de energiesector). In de gemeente Tynaarlo is het aandeel van de industrie in de CO₂-uitstoot echter beperkt (2%).
De uitstoot is in de periode 2010 t/m 2020 met 43% gedaald (-26,1 kton). In de publieke dienstverlening is de uitstoot gehalveerd (-10,6 kton) en in de commerciële dienstverlening is de uitstoot met circa een derde afgenomen (-7,1 kton). In de categorie 'Overige sectoren' is eveneens sprake van een forse daling. Dit komt vooral door een lagere CO₂-uitstoot door delfstoffenwinning.
Figuur 5 toont de ontwikkeling van de CO₂-uitstoot door het energiegebruik door bedrijven en instellingen in de periode 2010 t/m 2020.

Figuur 5: Ontwikkeling CO2-uitstoot bedrijven en instellingen

Jaar	Dienstverlening	Landbouw	Bouw & industrie	Overig
2010	40,6	6,0	1,6	12,8
2011	36,0	5,0	1,2	18,9
2012	37,7	6,1	1,3	16,4
2013	41,9	6,4	1,1	16,6
2014	36,3	5,6	1,2	14,8
2015	37,9	6,3	1,3	14,5
2016	35,5	5,6	1,5	15,0
2017	33,4	5,2	1,6	14,7
2018	31,9	5,4	1,6	10,1
2019	27,0	4,6	1,7	4,1
2020	22,9	3,9	1,5	6,7

Bron: Klimaatmonitor Rijkswaterstaat

Mobiliteit (scope 1 en 2)

Door een daling van het totale brandstoffengebruik in de mobiliteit in de periode 2010 t/m 2019 en een groeiend aandeel van hernieuwbare bronnen, is het gebruik van fossiele energiebronnen in de mobiliteit afgenomen. De vermindering van het gebruik van fossiele energiedragers heeft geleid tot een dalende CO₂-uitstoot.
In 2019 bedroeg de CO₂-uitstoot als gevolg van het brandstofverbruik in de mobiliteit in de gemeente Tynaarlo 70,6 kton.
Sinds 2010 is de CO₂-uitstoot als gevolg van het brandstofverbruik in de mobiliteit met 6% afgenomen. Opvallend is dat het totale brandstofgebruik in de mobiliteit in de periode 2015 t/m 2019 is gestegen. Door een groeiend aandeel van hernieuwbare bronnen is de CO₂-uitstoot in deze periode wel gedaald.
Wegverkeer heeft veruit het grootste aandeel in de CO₂-uitstoot in de mobiliteit (87% in 2019). Circa de helft van deze uitstoot vindt plaats op de snelweg A28.
Figuur 6 toont de ontwikkeling van de CO₂-uitstoot als gevolg van het brandstofverbruik in de mobiliteit in de gemeente Tynaarlo.

Figuur 6: Ontwikkeling CO2-uitstoot a.g.v. brandstofgebruik mobiliteit

Jaar	Wegverkeer (A28)	Wegverkeer (overige wegen)	Overige modaliteiten
2010	34,8	31,5	8,7
2011	34,6	31,2	9,1
2012	34,1	30,9	8,7
2013	33,3	30,2	8,8
2014	32,9	29,9	9,2
2015	32,9	30,3	9,0
2016	33,0	30,1	8,7
2017	32,5	29,5	8,7
2018	31,9	29,6	9,2
2019	31,7	29,6	9,3

Bron: Klimaatmonitor Rijkswaterstaat